اجزای سیستم ترمز خودرو

سیستم ترمز یکی از اجزای مهم و فوق العاده کاربردی در خودرو محسوب می شود. سیستم ترمز با کاهش سرعت و توقف خودرو، نقش ویژه ای در کنترل و هدایت صحیح اتومبیل برعهده دارد. اجزایی که همکاری و ارتباط مناسب آن ها با یکدیگر منجر به عملکرد کم نقص و ایده آل ترمز می گردد. در پشت ظاهر ساده ترمز خودرو، اجزا و قسمت های بسیار زیادی فعالیت دارند. در این مطلب می خواهیم به معرفی و بررسی اجمالی اجزای سیستم ترمز بپردازیم.

انواع سیستم ترمز

پیش از آن‌که بخواهیم به اجزای سیستم ترمز بپردازیم، بیایید چند نکته ای در ارتباط با انواع سیستم ترمز بدانیم. عملکرد اصلی انواع سیستم‌ترمز بر مبنای اصطکاک بین اجزای ثابت و اجزای متحرک شکل‌می‌گیرد. از ابتدای ساخت خودرو تا کنون، با پیشرفت تکنولوژی سیستم‌های گوناگونی برای ترمز طراحی شده اند. اما اساس و پایه همه آن ها همین اصطکاک و تماس فیزیکی اجزا بوده است. هرچند ساختار و اجزای سیستم ترمز دارای تفاوت ها و تمایزهای مختلفی می باشد. در ادامه با مهمترین انواع سیستم ترمز آشنا خواهیم شد:

• سیستم ترمز مکانیکی

نخستین سیستم ترمز طراحی شده برای خودروها، سیستم ترمز مکانیکی است. در این سیستم، راننده با فشاردادن پدال ترمز، نیرو را به وسیله یک رابط سیمی به کفشک‌های ترمز منتقل می‌کند. کفشک‌های ترمز نیز این نیروها را مستقیماً به سطح داخلی کاسه ترمز انتقال داده و منجربه کاهش سرعت خودرو می‌شوند. ساده بودن سیستم و همچنین نبود دیسک در کنار چرخ از ویژگی‌های اصلی سیستم ترمز مکانیکی است.

• سیستم ترمز هیدرولیکی

ایمنی نه‌چندان زیاد و محدودیت کاهش سرعت در سیستم مکانیکی، سبب شد تا طراحان به فکر درنظرگیری سیستم دیگری باشند. در همین راستا سیستم هیدرولیکی با استفاده از قوانین حاکم در مکانیک‌سیالات طراحی شد. در این سیستم با بهره‌گیری از لوله روغن ترمز، امکان فشار بیشتر و کنترل دقیق‌تر سرعت فراهم گردیده است.

• سیستم ترمز ضد قفل (ABS)

سیستم Anti-lock Braking System که به اختصار ABS نامیده می‌شود، از سیستم‌های ترمز مدرن می‌باشد. عدم قفل شدن چرخ‌ها در زمان ترمزگیری، به ویژه در سطوح لغزنده، مهمترین ویژگی ترمز ABS است. کنترل لحظه ای فشار روغن، عامل اصلی چنین ویژگی مثبتی است. امروزه سیستم ترمز ضدقفل همچون کیسه‌های هوا، یکی از الزامات ایمنی برای طراحی و ساخت خودروها محسوب می‌شود.

آشنایی با انواع ترمز

ترمز خودروها معمولاً در دو نوع ترمز کاسه ای و ترمز دیسکی ساخته و تولید می شوند. در ادامه به مهمترین ویژگی‌های هریک از آن ها اشاره شده است.

• ترمز کاسه ای

در ترمز کاسه‌ای، یک کاسه توخالی به کمک دو کفشک در پشت چرخ خودرو قرار می گیرد. با فشاردادن پدال ترمز، نیرو به کفشک‌ها منتقل‌شده و با چسبیدن به سطح داخلی کاسه ترمز، سبب کاهش سرعت می‌شوند. تعمیر و نگهداری آسان در کنار قیمت ارزان تر از مزایای ترمز کاسه ای محسوب می شود.

• ترمز دیسکی

ترمز دیسکی از دیگر انواع ترمز است که با استفاده از اصطکاک بین لنت و دیسک‌ ترمز هایما، منجربه کاهش‌سرعت خودرو می‌شود. در ترمز دیسکی، دیسک به چرخ ها اتصال دارد و دو طرف آن لنت ترمز قرار می گیرد. طول عمر بالاتر و مقاومت حرارتی و کاراریی بهتر از مزایای ترمز دیسکی می باشد.

معرفی اجزای سیستم ترمز

همان‌گونه که اشاره شد، سیستم ترمز دارای بخش ها و اجزای مختلفی است. اجزایی که هریک از آن‌ها دارای وظیفه و عملکرد مخصوصی هستند. هماهنگی و ارتباط همه این اجزا با یکدیگر، منجر به کاهش سرعت و یا توقف خودرو می گردد. مهمترین بخش ها و اجزای سیستم ترمز خودرو عبارتند از:

• سیلندر ترمز

سیلندر ترمز محفظه‌ و جزء بزرگی در سیستم ترمز است که دارای اجزای مختلفی نظیر پیستون، سوپاپ و فنر می‌باشد. سیلندر ترمز با تأمین فشار لازم برای حرکت پیستون ها و سایر اجزای ترمز یکی از بخش‌های اصلی ترمز به‌شمارمی‌رود.

• دیسک ترمز

دیسک ترمز یا دیسک چرخ، قطعه‌ای دایره‌ای است که به چرخ خودرو متصل گردیده است. دیسک همزمان با چرخ‌ها می‌چرخد و با دستور ترمز و با درگیری با لنت، سبب توقف و کاهش‌سرعت خودرو می‌شود.

• لنت ترمز

لنت ترمز هایما یکی از اجزای اصلی در سیستم ترمز است. لنت ها به واسطه دیسک، ارتباط دهنده سیتم ترمز و چرخ‌ها هستند. لنت ها به کمک سایش واصطکاک با دیسک ترمز، سبب کاهش سرعت خودرو می شوند. امروزه لنت های مختلفی از جمله لنت فلزی، لنت سرامیکی و لنت ارگانیک طراحی و استفاده می شوند.

• کالیپر ترمز

کالیپر ترمز بخشی از سیستم ترمز است که پیستون‌ها و لنت ها را در خود جای داده است. کالیپر ترمز با تنظیم فشار و همچنین ارتباط لنت و روتور، در کاهش سرعت و توقف نقش مهمی دارد.

• روغن ترمز

روغن یکی از مواردی است که کیفیت و سلامت آن ارتباط مستقیمی با عملکرد ترمز دارد. تعویض به موقع و استفاده از روغن ترمز اصل و اورجینال، از لازمه های داشتن ترمز مطمئن و استاندارد است.

• لوله و سیم های ترمز

برای ایجاد ارتباط در سیستم ترمز نظیر انتقال روغن و یا انتقال نیرو، کابل‌ها و لوله‌های مختلفی درنظرگرفته شده است. پارگی و نشتی در این بخش می‌تواند عملکرد ترمز را دچار اشکال نماید.

• پدال ترمز

پدال ترمز از جمله اجزای سیستم ترمز است که راننده با فشاردادن آن، دستور کاهش‌سرعت یا توقف را صادر می‌نماید. لرزش پدال و سفت شدن بیش از حد نیز از مهمترین نشانه‌های آسیب در اجزای ترمز می باشد.

• سنسورها و حسگرهای ترمز

امروز برخی از ترمزهای پیشرفته نظیر ABS، مجهز به سنسورهای مختلفی هستند. این سنسورها معمولاً نقص فنی و یا آسیب در بخش های مختلف نظیر تمام شدن لنت را گزارش می دهند.

چند نکته مهم در ارتباط با اجزای سیستم ترمز

• سلامت و کیفیت لنت ها، عامل مهمی در عملکرد ایمن و کم نقص ترمز است. زود تمام شدن لنت، داغ شدن لنت و درگیری آن با دیسک از مهمترین مشکلات لنت است. استفاده از لنت با کیفیت و اورجینال و بررسی آن‌ ها به صورت دوره‌ای، بهترین راهکار برای پیشگیری از چنین مواردی است.
• بخش اعظمی از آسیب و خسارات اجزای سیستم ترمز با صداهای غیرمتعارف خود را نشان می دهد. لذا در صورت شنیدن هرگونه صدای ناخوشایند و غیرمعمول هنگام ترمزگیری، به سادگی از آن عبور نکنید. وجود نقص در کالیپر، دیسک و لنت از مهمترین موارد رایج در چنین مواردی است.
• سیستم ترمز یکی از اجزای مهم در خودرو است که باسلامت و ایمنی سرنشینان در ارتباط است. لذا در صورت مشاهده هر نوع نشانه غیرعادی حتماً به مراکز فنی تخصصی و لوازم یدکی هایما معتبر مراجعه نمایید. مواردی نظیر انحراف از مسیر، عدم‌تعادل خودرو و لرزش پدال هنگام ترمزگیری از نشانه‌های رایج در آسیب اجزای ترمز می‌باشد.